ਆਰਸੈਨਿਕ (ਰਸਾਇਣਕ ਫਾਰਮੂਲਾ: As), ਇੱਕ ਸਲੇਟੀ, ਚਮਕਦਾਰ, ਕ੍ਰਿਸਟਲਿਨ ਧਾਤੂ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਸਾੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਨੀਲੀ ਲਾਟ, ਸੰਘਣੀ ਚਿੱਟੇ ਧੂੰਏਂ ਅਤੇ ਲਸਣ ਵਰਗੀ ਗੰਧ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਵਾ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਚਮਕ ਗੁਆ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਅਘੁਲਣਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਰਸੈਨਿਕ ਜਿਆਦਾਤਰ ਖਣਿਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮੁਫਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਚੀਨ, ਮੋਰੋਕੋ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਚੋਟੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਉਤਪਾਦਕ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਬਦਨਾਮ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਰਸਾਇਣ ਹੈ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਕਾਰਸੀਨੋਜਨਿਕ ਵਜੋਂ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਕਿਉਂਕਿ ਆਰਸੈਨਿਕ ਇੱਕ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਜ਼ਹਿਰ ਹੈ, ਰਸਾਇਣਕ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਕਈ ਵਾਰ ਚੂਹੇ ਅਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਖਤ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਚਿਕਨ ਫੀਡ ਵਿੱਚ ਆਰਸੈਨਿਕ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਜੈਵਿਕ ਆਰਸੈਨਿਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਇਹ ਸ਼ੁੱਧ ਰੂਪ ਨਾਲੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਟਿਕਾਊ ਕਿਸਮ ਦੀ ਧਾਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਰਸੈਨਿਕ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਲੀਡ ਨਾਲ ਮਿਸ਼ਰਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਆਰਸੈਨਿਕ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਲਈ ਡਾਕਟਰੀ ਇਲਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਇਹ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲਿਊਕੇਮੀਆ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਆਰਸੈਨਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੱਚ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਲੱਕੜ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪੜਾਅਵਾਰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਆਰਸੈਨਿਕ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਰੂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਲੈਣਾ, ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਸੰਪਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਆਰਸੈਨਿਕ ਦੇ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦੀ ਨਾਲੀ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਕਸਰ ਸੋਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਐਮਫੀਸੀਮਾ ਜਾਂ ਬ੍ਰੌਨਕਾਈਟਿਸ ਵਰਗੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨਾਲ ਪੀੜਤ ਹਨ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰਸਾਇਣਕ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ 'ਤੇ ਹੋਰ ਅਪਾਹਜਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਤਾਜ਼ੇ ਬਣੇ ਧਾਤੂ ਆਕਸਾਈਡ ਕਣਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ਅੰਦਰ ਲੈਣ ਨਾਲ "ਮੈਟਲ ਫਿਊਮ ਬੁਖਾਰ" ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਹ ਦੀ ਨਾਲੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਫਲੂ ਵਰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ; ਬੇਚੈਨੀ, ਬੁਖਾਰ, ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਮਤਲੀ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੇਕਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾਦਾਰੀ ਮਾੜੀ ਹੈ।
ਆਰਸੈਨਿਕ ਦਾ ਗ੍ਰਹਿਣ ਘਾਤਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੀਬਰ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਲਟੀਆਂ, ਦਸਤ ਅਤੇ ਮਤਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਾਰ ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਆਰਸੈਨਿਕ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਦਮਾ, ਤੇਜ਼ ਨਬਜ਼ ਅਤੇ ਕੋਮਾ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੌਤ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਰਸੈਨਿਕ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਚਮੜੀ ਦੀ ਸੋਜ ਅਤੇ ਜਲਣ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਲਾਲੀ ਅਤੇ ਸੋਜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਵਧੇਰੇ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀਗਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਉਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿੱਚ ਸਮਾਈ ਅਤੇ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਆਰਸੈਨਿਕ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਸੰਪਰਕ ਲਾਲੀ ਅਤੇ ਫਟਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮਾਮੂਲੀ ਘਬਰਾਹਟ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਸਾਹ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਦੂਸ਼ਿਤ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤਾਜ਼ੀ ਹਵਾ ਦੇ ਸਰੋਤ ਤੱਕ ਹਟਾਓ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਹ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੋ। ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਟਾਓ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮ ਅਤੇ ਆਰਾਮ ਦਿਓ। ਜੇ ਮਰੀਜ਼ ਸਾਹ ਨਹੀਂ ਲੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਸੀਂ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋ, ਤਾਂ CPR ਕਰੋ। ਬਿਨਾਂ ਦੇਰੀ ਕੀਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਓ।
ਜੇ ਨਿਗਲਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਚਾਰਕੋਲ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 3 ਚਮਚ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਲੈਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਉਲਟੀਆਂ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਜੇਕਰ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾ ਦੇ ਖਤਰੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਉਲਟੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਝੁਕਾਓ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਰੱਖੋ ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਹ ਨਾਲੀਆਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਬਿਨਾਂ ਦੇਰੀ ਕੀਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਓ।
ਜੇਕਰ ਚਮੜੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਰੰਤ ਸਾਰੇ ਦੂਸ਼ਿਤ ਕੱਪੜੇ, ਜੁੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਉਪਕਰਣਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿਓ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਬਣ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਸਾਫ਼ ਕਰੋ। ਜਲਣ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਓ।
ਜੇਕਰ ਕੈਮੀਕਲ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਲਕਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਧੋਣਾ ਯਾਦ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ 15 ਮਿੰਟਾਂ ਲਈ ਤਾਜ਼ੇ ਵਗਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਬਾਹਰ ਕੱਢੋ। ਕਾਂਟੈਕਟ ਲੈਂਸ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਹੁਨਰਮੰਦ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਹੀ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਅੱਖ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਜਾਂ ਏਮਬੇਡ ਕੀਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਣ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ। ਤੁਰੰਤ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰੋ।
ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਆਈਵਾਸ਼ ਫੁਹਾਰੇ ਰਸਾਇਣਕ ਦੇ ਸੰਭਾਵੀ ਐਕਸਪੋਜਰ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਹਵਾਦਾਰੀ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ (ਜੇ ਲੋੜ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਵਿਸਫੋਟਕ ਧੂੜ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਐਗਜ਼ੌਸਟ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ)।
ਆਰਸੈਨਿਕ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਵੇਲੇ ਪੀਪੀਈ ਦੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਈਡ ਸ਼ੀਲਡਾਂ ਵਾਲੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਲਾਸ, ਰਸਾਇਣਕ ਚਸ਼ਮੇ, ਪੀਵੀਸੀ ਦਸਤਾਨੇ, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੇ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਸੂਟ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਜੁੱਤੀਆਂ/ਗਮਬੂਟ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਚਮੜੇ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੁੱਤੀਆਂ, ਬੈਲਟਾਂ ਅਤੇ ਘੜੀ ਦੇ ਬੈਂਡਾਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣਾ ਅਤੇ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਉਹ ਆਰਸੈਨਿਕ ਨਾਲ ਦੂਸ਼ਿਤ ਹਨ।
ਤੁਹਾਡਾ ਐਸ ਡੀ ਐਸ ਆਰਸੈਨਿਕ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵੇਲੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਭਿਆਸਾਂ ਬਾਰੇ ਵਧੇਰੇ ਵਿਆਪਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗੀ। 'ਤੇ ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰੋ sa***@ch******.net ਇਹ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
Chemwatch ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ SDS ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਲਈ ਏ ਮੁਫ਼ਤ ਦੀ ਕਾਪੀ Chemwatch-ਆਰਸੈਨਿਕ ਲਈ ਐਸਡੀਐਸ ਲੇਖਕ, ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਬਟਨ 'ਤੇ ਕਲਿੱਕ ਕਰੋ।
